AGREGA STANDARTLARI TABLOSU
| DENEYLER | KABUL LİMİTLERİ | DENEY STANDARDI | AÇIKLAMALAR |
| Tane Şekli | 8 mm üzerindeki yassı ve uzun taneler ağırlıkça %50’den çok olmalıdır. |
TS-3614 |
Tanenin en büyük boyutunun en küçük boyutuna oranı 3’den büyük olan tanelere kusurlu tane denir. |
| Tane Dayanımı | Bilyalı tamburla 100 dönüş sonunda ağırlıkça max %10.500 dönüş sonunda max %50 olacak. |
TS-3694 |
|
| Dona Dayanıklılık (Sodyum Sülfat) | İnce agregalarda max %15 kaba agregalarda max %18 |
TS-3655 |
|
| Sertleşmeye Zarar Veren Maddeler | Şeker, mika ve çözünen tuzlar mevcut olmayacak |
TS-3821 |
İncelenen agrega ile yapılan betonun basınç dayanımı, karşılaştırılmalı beton basınç dayanımının %85’inden daha düşükse, agregada betonun sertleşmesine zarar veren maddeler bulunduğu varsayılır. |
| Kükürtlü Bileşikler | SO3 olarak saptanan sülfat miktarı max %1 |
TS-3674 |
Kükürtlü bileşikler (alkali sülfatları, jips ve anhidirit gibi) betona zararlıdır. |
| Çeliğe Zarar Veren Maddeler | Suda çözünen klorürler klor olarak saptandığında, max%0.2 olacak |
TS-3732 |
|
| Alkali Agrega | Alkali hidroksit ile reaksiyona girebilen silisli mineraller (kristobatit, tiridimit, opal vb. ve taşlar (opalli kumtaşı, obsidiyen, çakmaktaşı vb.)bulunmayacak. |
TS-3332 TS-2517 |
Harç çubukları boy uzaması 6 ayda max %0.5, 1 seneden max %1 olmalıdır. (TS-3322) Kimyasal yöntemde zararsız bölgede olmalıdır. (TS 2517) |
| Yıkanabilir Maddeler | 63 mikron elekten geçen 0/4 mm arası max %4, 1/4 mm arası max %3, 2/8 mm arası max 24/63 mm arası max %0.5 |
TS-3527 |
|
| Organik Kökenli Maddeler | Sodyum Hidroksit ile yapılan deneyde sıvı rengi koyu sarı, kahverengi veya kırmızı olmayacak |
TS-3673 |
|
| Hafif Maddeler | Kömür veya diğer şişen malzemeler 20kg/dm3 sıvıda yüzdürüldüğünde ağırlıkça %0.5’den fazla olmayacak. |
TS-3528 |
Sadece Beton ve Çimento Değil, Agrega da Standartlara Uygun Üretilmeli:
Betonu oluşturan malzemeler içersinde en büyük orana (yaklaşık % 75) sahip olan agrega (kum, çakıl, kırmataş ..), doğal kaynakları giderek tükenen ve standartlara uygun, temiz, kaliteli örneklerinin bulunması güç bir malzeme olarak, hazır beton sektöründeki stratejik önemini her geçen gün artırmakta. 1999 yılında İstanbul’da düzenlenen II. Ulusal Kırmataş Sempozyumu’nda dile getirildiği gibi, bu alanda ciddi planlamalar yapılıp, önlemler alınmazsa, yakın gelecekte, agrega ithali bile söz konusu olacak gibi. Aslında, Marmara Bölgesi başta olmak üzere, ülkemizde pek çok taş ocağı “beton agregası” üretme amacıyla faaliyette bulunuyor. Ancak, bunların çok azı yaptığı işin bilincinde; çok azının standartlara uygunluk belgesi, buna uygun donanımı ve kalifiye personeli bulunuyor. Bunlar, hizmet vermeyi hedefledikleri beton üreticilerine yararlı olamadıkları gibi, bilinçsiz ve ilkel üretim yöntemleriyle çevreyi de onarılmaz tahribatlara uğratıyorlar. Mevzuattaki karışıklık ve boşluklar da buna eklenince, konu içinden çıkılmaz bir hal alıyor.
Bugün pek çok beton üreticisi kuruluş piyasadan standartlara uygun, kaliteli agregayı uygun koşullarda temin edemedikleri için yan birimler ya da şirketler kurup, taş ocakları işleterek, agregayı doğrudan üretme yoluna gidiyorlar.
Amaç, yalnızca betonun kendisinin değil, beton karışımına giren çimento dışındaki diğer malzemelerin de (agrega, katkı vb) kalite sürecini izlemek ve bunu belgelemek; Türkiye Hazır Beton Birliği, üyelerinin, beton karışımına giren ve dışarıdan temin ettikleri tüm malzemelerde standartlara uygunluk belgesi aramalarını, standartlara uygunluğu belgelenmeyen beton karışım malzemelerini tercih etmemelerini öngörüyor.
Agrega üretim ve kullanımında stardardizasyonun temini ve sektörde yaşanan sorunların çözülebilmesi açısından bir Agrega Üreticileri Birliği’nin (AGÜB) kurulması ve hazır betonda olduğu gibi, agrega üretiminde de, standartlara uygunluğu ve kaliteyi hedefleyen bilinçli üreticilerin biraraya gelmesi sektörün geleceği açısından kuşkusuz önemli bir gelişme olacaktır.
