89/106/EEC sayılı Direktif teknik düzenlemeler, standardizasyon ve yürürlüğe giriş prosedürleri bakımından en karmaşık yeniyaklaşım direktifidir. Bu direktif, binalar ve sivil mühendislik işleri de dahil, inşaat işlerinde daimi olarak kullanılmak amacıyla üretilen her türlü ürünün kapsamına girdiği “inşaat malzemelerine” uygulanır.
Direktifin temel gereklerinde sağlık ve emniyetle ilgili olarak inşaat işleri için genel amaçlar ortaya konulmaktadır:
mekanik mukavemet ve denge,
yangın emniyeti,
hijyen, sağlık ve çevre,
kullanım emniyeti,
gürültüden korunma,
enerji tasarrufu ve ısı tutma.
Uygulamada imalatçı açısından, kendi inşaat malzemelerinin yeterli emniyeti sağladığını ve böylece bu direktifin gereklerinin karşıladığını göstermek imkansızdır. Asgari gerekler inşaat işlerinin amaçları ile sınırlıdır ve öyle genel ifadelerle formüle edilmişlerdir ki imalatçı ve denetim organları bunları baz alarak çalışamamakta ve ürünün uygunluğunu değerlendirememektedirler. Bu nedenle, genel gerekler altı temel açıklayıcı belge halinde çıkartılmıştır. Bu belgeler temel gerekleri somut teknik spesifikasyonlar halinde detaylandırmışlardır.
CE işareti ancak teknik spesifikasyonlara uygunluğun ispatlanmasından sonra iliştirilebilir. Teknik spesifikasyonlar direktifin genel gereklerine (ve açıklayıcı belgelere) dayanmaktadırlar. Direktif üç grup arasında ayrıma gitmektedir:
Avrupa Komisyonunun talimatı üzerine Avrupa standardizasyon komiteleri olan CEN ve CENELEC tarafından geliştirilen uyumlaştırılmış Avrupa Standartları,
Avrupa Komisyonunun talimatı üzerine Avrupa Teknik Onay Örgütünün (EOTA) geliştirdiği Avrupa Teknik Onay esasları (ETAGs),
Avrupa standartlarının veya Avrupa Teknik Onay esaslarının bulunmadığı ve Avrupa Komisyonuna ve diğer üye ülkelere bildirilen ve İnşaat Malzemeleri Direktifinde yer alan temel gereklere (ve açıklayıcı belgelere) uygun olması nedeniyle Komisyonca ve diğer üye ülkelerce kabul edilen ulusal teknik spesifikasyonlar.
Bütün bu teknik spesifikasyonların referansları Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanır. Uyumlaştırılmış Avrupa Standartları üye devletler tarafından ulusal standartlar haline dönüştürülür. Üye devletler Avrupa Teknik Onayı (ETA) direktiflerini herhangi bir değişiklik yapmadan kendi ulusal dillerinde yayımlamak zorundadırlar.
Avrupa Komisyonundan çıkan kararlar, her bir ürün veya ürün grubu için uygunluk değerlendirmesinde izlenmesi zorunlu olan prosedürleri açıklamaktadır. Bir imalatçı bir inşaat malzemesini uyumlaştırılmış Avrupa standartlarına ve/veya kabul edilmiş ulusal standartlara uygun olarak üretebilir ve sonra o ürün için saptanmış olan uygunluk değerlendirme prosedürünü izler. Onaylanmış Avrupa standartlarından ve/veya ulusal standartlardan açık bir biçimde sapma gösteren ürünler ve Avrupa Teknik Onay esasları bulunan ürünler için üretici, Avrupa Teknik Onay Örgütü’nün “onaylanmış kurum”larından birine o ürün için doğrudan kendisi bir Avrupa Teknik Onayı belgesi düzenlenmesi talebi ile başvurabilir.
Düşük riskli ürünlerin bir listesi hazırlanacaktır. Bu ürünler için, yalnızca üretimin “kabul görmüş teknolojik kurallara” uygun yapıldığı konusunda beyanda bulunulması yeterlidir. Bu ürünlere CE işareti iliştirilmez.
Ürünlerin CE işareti taşımasının zorunlu olduğu durumlarda, bu işarete ek olarak şunlar da bulunmalıdır:
imalatçının adı veya ticari markası,
gerekli olduğunda, CE işaretinin iliştirildiği yılın son iki rakamı,
AT uygunluk belgesinin numarası,
üretim kontrolü sürecinde bulunmuş olan onaylanmış kuruluşun kimlik numarası,
ürünün, teknik spesifikasyonlarda belirtilen özellikleri hakkında bilgi.
Direktif AB’de 1 Temmuz 1991 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bununla birlikte, uyumlaştırılmış Avrupa standartlarının geliştirilmesi ve teknik onay prosedürlerinin organizasyonu ilk başta umulandan daha uzun sürmüştür. Direktifin hala uygulanamamasının da nedeni budur.
Kapsam:
İnşaat Malzemeleri Direktifi genel olarak, AB ve EFTA ülkelerinde inşaat işlerinde daimi olarak kullanılmak amacıyla tasarlanan bütün ürünleri kapsamaktadır. Bu bağlamda “inşaat işleri” kavramı geniş anlamda anlaşılmalıdır. Örneğin, bina inşaatlarının yanı sıra köprüler, tüneller, demiryolları, stadyumlar, kanallar, barajlar, yüksek gerilim direkleri ve bütün yol çeşitleri de bu kapsama girmektedir.
Bina inşaatı malzemeleri, inşaat işlerini direktifin temel gerekleri ile uyumlu kılan prefabrike sistemler veya tesisatların materyalleri, öğeleri ve bileşenleridir (tek başına veya paketler halinde). Malzemelerin inşaat işlerinde daimi kullanılması, malzemenin çıkarılması halinde işin fonksiyonel niteliklerinde bir eksilme sonucunun doğması ve malzemenin yerinden sökülmesinin ve yerinin değiştirilmesinin ise inşaat karakterli faaliyetleri gerektirmesi anlamına gelmesi demektir.
Teknik spesifikasyonların henüz bulunmadığı veya bunların geliştirilmeyeceği ürünler için genel bir istisna belirlenmiştir. Bu istisna önemsiz derecede sağlık ve emniyet riski bulunan ve sadece yerel olarak kullanılan malzemeler için (örneğin; inşaat alanının yanına yapılan barakalar gibi) ile ilgilidir. Avrupa’da yerel malzemelerin tanımı konusundaki tartışmalar hala sürmektedir.
Uygulanabilen diğer direktifler:
İnşaat Malzemeleri Direktifi diğer bir ya da daha fazla Yeni Yaklaşım Direktifinin kapsamına giren malzemelere de uygulanabilir.
Mesela; sıcak su kazanları inşaat işleri ile monte edilebilir. Bu durumda, Sıcak Su Kazanları ve Gaz Yakan Aletler Direktiflerinden ayrı olarak inşaat unsurları yönünden İnşaat Malzemeleri Direktifi uygulanmalıdır. Bir başka örnek Makineler Direktifinin kapsamına giren makinelerdir. Bu makineler binalara kurulduğunda veya sivil inşaat işlerinde kullanıldığında İnşaat Malzemeleri Direktifinin gereklerine uyulmalıdır.
Bu direktiften sonraki bir tarihte kabul edilen direktiflerde, bu husus, İnşaat Malzemeleri Direktifinin 2. maddesinin 3. bölümündeki esaslara göre özel olarak gösterilmektedir. Bu 95/16/EC sayılı Asansörler Direktifi için söz konusu olan bir durumdur.
Açıklayıcı belgeler:
“Açıklayıcı belgeler”in C 62 sayılı ve 28 Şubat 1994 tarihli Topluluk Resmi Gazetesi’nde 94/C62/01 sayılı bildirimle yayımlanmasıyla birlikte direktifin pratikte uygulanması yönünde önemli bir adım atılmıştır. Açıklayıcı dokümanlar direktifin muğlak olan temel gerekleri ile inşaat malzemeleri için hazırlanmış olan ayrıntılı Avrupa standartları ve Avrupa Teknik Onay esasları arasında köprü işlevi görmektedirler.
Temel gerekler hem binanın bütününü, hem de inşaatında kullanılan malzemeleri ele almaktadır. Bu nedenle, açıklayıcı belgelerdeki hükümler, inşaat işlerinin tasarımı ve yapılmasına ilişkin standartlar (kategori A) ve inşaat işleri için amaçlanarak üretilmiş malzemelerle ilgili teknik spesifikasyonlar (kategori B) olmak üzere iki kategoriye ayrılmıştır. Kategori A standartları, ulusal inşaat gerekleri halihazırda yürürlükte olan inşaat işlerine uygulanmalıdır. Muhtemelen bu ulusal gerekleri uyumlaştırmak gerekmektedir. Kategori A koşullarını yerine getirmek için inşaatlarda CE işareti taşıyan malzemeler kullanılmalıdır.
Tıpkı direktifin temel gerekleri gibi, 6 tane açıklayıcı dokümanda alt bölümlere ayrılmıştır:
mekanik mukavemet ve denge,
yangın emniyeti,
hijyen, sağlık ve çevre,
kullanım emniyeti,
gürültüden korunma,
enerji tasarrufu ve ısı muhafazası,
Açıklayıcı dokümanlarda aşağıdaki konular ele alınmaktadır:
İnşaat Malzemeleri Direktifinin asgari gereklerinin genel bir hazırlanışı,
Uygulama ve denetleme ilkeleri,
Standartların geliştirilmesi ve Avrupa Teknik Onayları için teknik spesifikasyonlar,
Ömür ve dayanıklılık için başlangıç noktası.
Coğrafi konum, iklim ve yaşam biçimi ve özel kullanıcı talepleri gibi çeşitli Avrupa Ekonomik Alanı ülkelerinde ulusal, bölgesel ve yerel olarak mevcut bulunan farklılıkları göz önünde bulundurmak amacıyla, gerekli olduğu yerlerde asgari temel gerekler ürün sınıfları için zorunlu bir sınıflandırmaya bağlanır. Bu, halihazırda aşağıdaki açıklayıcı belge için uygulanmıştır:
Açılayıcı dokümanlar Karar
Resmi Gazete
Yangın emniyeti 94/611/EC
98/457/EC
L 241 16/9/94
L 201 17/7/98
Bu uygulama muhtemelen gürültüye karşı korunma maddeleri ve yalıtım maddeleri için de yapılacaktır. Her açıklayıcı dokümanın bir eki, bir ürün dizisi için direktifin hükümleri çerçevesinde hangi özelliklerin göz önüne alındığını gösterir.
Aralıklarla, standartların veya tekniğin getirdiği gelişmelerin etkisiyle açıklayıcı dokümanlarda uyarlama ve tadilatlara gidilir.
Avrupa teknik onayları:
Bazı ürünler için henüz bir teknik spesifikasyon hazırlanmamıştır. Bu, örneğin sadece yerel ve bölgesel kullanım amaçlı hazırlanan ürünler bakımından söz konusudur. Herhangi bir Avrupa standardının bulunmadığı durumlarda ve tanınmış Avrupa standartları ve ulusal standartlardan açık biçimde sapan inşaat malzemeleri için imalatçı ürettiği ürüne CE işaretinin iliştirilmesine izin verilmesi için Avrupa Teknik Onayına (ETA) ihtiyaç duymaktadır.
Avrupa Teknik Onayı, belli bir inşaat malzemesinin belli bir amaç için kullanılmasının yararlı olduğunun kesin teknik kanıtıdır. Avrupa Teknik Onayı, Avrupa Teknik Onay Organizasyonu’nun (EOTA) üyesi olmak zorunda olan ve “onaylanmış kuruluş” da denilen resmi olarak tanınmış muayene ve belgelendirme kuruluşları tarafından verilir.
Belli bir ürün veya ürün grubu için hazırlanmış olan Avrupa Teknik Onay direktiflerinde aşağıdaki hususlar bulunmalıdır:
ilgili inşaat malzemeleri için uyulması zorunlu olan açıklayıcı belgeler,
direktifin temel gerekleri esas alınarak bir ürün için belirlenecek özel gerekler,
test metotları,
test sonuçlarının doğrulanması metotları,
muayene ve belgelendirme prosedürleri,
geçerlilik.
17 Ocak 1994 tarihli ve 94/23/EC sayılı Kararda, Avrupa Teknik Onayları için ortak prosedürler belirlenmektedir. Bu, onayların başvurusu, hazırlanması ve verilmesi ile ilgilidir. 97/571/EC sayılı Kararı ise Avrupa Teknik Onayı belgesi için tek tip bir model sağlamaktadır.
Şimdiye kadar, standardı bulunmayan veya hazırlanmayacak olan ürünler için hiçbir Avrupa Teknik Onay Esası (ETAG’s) yayımlanmamıştır. Yine de, Avrupa Teknik Onayı başvuruları standardı bulunan fakat tasarımı ve üretimi bu standarttan sapma gösteren ürünler için yapılabilmektedir.
Uygunluk değerlendirmesi:
İlgili ürünün, İnşaat Malzemeleri Direktifinin temel gereklerini karşılayan teknik spesifikasyonlara uygunluğu, CE işaretiiliştirilmesinin bir koşuludur. Bu spesifikasyonlar Avrupa standartlarında ve/veya Avrupa Teknik Onay Direktiflerinde veya onaylanmış ulusal standartlarda düzenlenmektedir.
Ürünün tasarımının uygulanan bir standart veya bir Avrupa Teknik Onayı temelinde, direktifin gereklerine uygun olduğunun belirlenmesinden sonra, nihai ürünün tasarıma uygunluğu sağlanmak zorundadır. Avrupa Komisyonu ürün veya ürün grupları için izlenmesi gereken uygunluk değerlendirme prosedürlerini Avrupa Teknik Onayı Esasları’nda ve kararlarında belirtmiştir.
Uygunluk değerlendirmesinde tercihen şu sistemlerden birisi kullanılır:
Aşağıdaki esaslar çerçevesinde onaylanmış bir belgelendirme kuruluşu tarafından yapılacak olan ürünün uygunluk belgelendirmesi (Modül B ve bunu takiben Modül D veya F);
imalatçının yapacağı üretim kalite güvencesi ve fabrikada yapılacak nihai üretim kontrolü,
onaylanmış kuruluşça yapılan tip incelemesi ve uygulanan ürün kalite güvence sisteminin değerlendirilmesi.
Ürünün imalatçısının aşağıdakilerden biri temelinde yapacağı uygunluk beyanı;
Belgelendirilmiş tam kalite güvence sistemi (Modül H),
Fabrikadaki uygun ürün kontrolü düzeyi (Modül C) ile birlikte onaylanmış kuruluşça yapılacak tip incelemesi (Modül B),
Tamamen imalatçının kendisinin yapacağı tip incelemesi ve üretim kontrolü.
Bu prosedürlerden hangisinin uygulanacağı ürünün inşaat işlerinde kullanımının emniyet ve sağlık açısından taşıdığı önem, ürünün yapısı, eskime süreci ve ürünün özellikleri üzerinde imalat sürecinin etkisine bağlıdır.
İlgili Mevzuat:
Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (89/106/EEC)
Bayındırlık ve İskan Bakanlığından
Resmi Gazete Tarihi: 08/09/2002
Resmi Gazete Sayısı: 24870
Read More