ACİL DURUM PLANI
I- TANIM:
Acil Durum: İşyerinde meydana gelen; ciddi yaralanmalara, hayat kayıplarına neden olan ve makine ve tezgahlar ile işyeri bina ve eklentilerine zarar veren olaydır.
Acil duruma:
a) Fabrika kuruluş hatası,
Yangın, büyük üretim arızaları,
İş kazaları
Kimyasal madde kazaları (sızıntı, dökülme, parlama, patlama)
Tehlikeli madde üreten,kullanan ve depolayan işletmelere yakınlık
b) İnsan hatası
Büyük üretim arızaları
Toplu gıda zehirlenmeleri
İş kazaları
Kimyasal madde kazaları (sızıntı, dökülme, parlama, patlama)
Enerji kesilmesi
Havayolu koridoru
Tehlikeli madde üreten,kullanan ve depolayan işletmelere yakınlık
Savaş hali
c) Doğal olaylar
Deprem, sel, yağmur, fırtına, aşırı sıcak, aşırı soğuk
Yoğun kar yağışı
Hava ve su kirliliği
Enerji kesilmesi
Haşarat salgını
d) Araç Çarpması
Tesise çarpma şeklinde kaza
Trafik kazaları
e) Sabotaj
neden olur.
ACİL DURUMDA
a) Yangın
b) Patlama
c) Zehir salınımı
d) Yıkım
sonuçları ortaya çıkar.
II- AMAÇ:
Meydana gelebilecek büyük tehlikelerde, bu tehlikelerin kontrolü ile büyük kazaların etkilerinin hafifletilmesi amaçlanmalıdır. Hafifletme unsurlarından biri acil durum planlamasıdır. Meydana gelebilecek tehlikelerin önceden planlanarak ve bunların olası sonuçları tasarlanarak acil olarak yapılması gerekenler belirlenmelidir.
Acil durum planında:
a) Acil durumu sınırlandırmak ve eğer mümkünse ortadan kaldırmak,
b) Kazanın insan ve işyeri üzerindeki etkilerini azaltmak,
ana hedeflerdir.
Acil durum planında:
a) Acil Durum Öncesi
b) Acil Durum Sırasında
c) Acil Durum Sonrasında
Olmak üzere,
Şirket içi kaynakların kullanılması ve yönetilmesi
Topluluk içi kaynakların kullanılması ve yönetilmesi
Topluluk dışı kaynakların kullanılması ve yönetilmesi
İçin uygulamaların doğru şekilde yapılmasına yol göstermektir.
III- TEHLİKELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE TANIMI:
III.A- Tehlikeler, çalışan personelce üstesinden gelinebilecek ufak, dışarıdan yardım gerektirmeyecek olaylar ile çok büyük olaylar aralığında olmalıdır. Bu olaylar aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.
1- Yanma ve patlama meydana getiren olaylar.
2- Zehirlenme oluşturan olaylar.
3- Afet (Deprem, sel baskını.)
4- Kazalar
1- Yanma ve patlama meydana getiren olaylar:
a) Patlama tehlikesi olmayan büyük yangınlar, yüksek seviyeli termal radyasyon ve dumandan oluşan tehlikeler.
b) Tehlikeli madde bulunan bölümde yangın tehlikesi, yangının yayılmasıyla oluşan tehlike, patlama ve zehirli maddelerin salınımı.
c) Çok az uyarı veya hiç uyarısız patlama, patlama dalgasıyla gelen tehlikeler, uçan
parçacıklar ve yüksek seviyeli termal radyasyon.
2- Zehirlenme oluşturan olaylar.
a) Zehirli maddelerin yavaş yavaş, aralıklarla salınımı. Ör: Akan bir valften.
b) Yangınla tehdit edilen bölümde korumanın tam anlamıyla ortadan kalkmasıyla oluşan tehlikeler.
c) Organizasyon ve kurulum hatası nedeniyle zehirli maddenin sınırlı biçimde ani salınımı. Ör: Boru kırılması sonucu, sınırlı, boyutlu hızlı bir şekilde yayılabilen zehir bulutu tehlikesi.
d) Fazla depolama veya kanal sürecinde kontrol edilemeyen kimyasal reaksiyon ve güvenlik sisteminin çalışmaması nedeniyle zehirli maddelerin çok fazla salınımı, temas alanı çok geniş bir tehlike oluşturacaktır.
3- Afet (Deprem, sel baskını.)
a) Deprem ve sel baskını gibi doğal acil durumlarda, bu olayların kendine özgü tehlikeleri ortaya çıkacaktır. Ör: Depremde bina yıkılması.
b) Bu gibi olayların yukarıda 1. ve 2. maddelerde meydana getirebileceği tehlikeler ortaya çıkacaktır.
III.B- Tehlike değerlendirilmesi aşağıdaki kriterleri içermelidir.
1- Olay:
a) Göz önüne alınacak en kötü olaylar
b) Bu kötü olayların rotası
c) Tüm hat boyunca az önemli olayların zaman ölçeği
d) Gelişimleri durmuşsa az önemli olayların boyutu
e) Olayların nispi olasılıkları
f) Her olayın sonucu
2- Miktar ve salınım:
a) Salınan tehlikeli maddenin miktarı
b) Tehlikeli maddenin salınım oranı
c) Tehlikeli maddenin salınım sonucu etkileri
3- Etkisi:
a) Yangın veya ateş topu veya zehirli gaz bulutu santralden olan uzaklık göz önüne alınarak tayin edilmelidir.
b) Patlama yüksek basıncının maddeler üzerindeki etkisi belirtilmelidir.
c) Korunmamış deri üzerinde termal radyasyonun etkisi belirtilmelidir.
d) Zehirli gaz yoğunluğunun zaman bağlantılı olarak insan üzerindeki etkisi belirtilmelidir.
IV- İŞYERİ ACİL DURUM PLANLAMASI:
IV.A- PLANIN VE ACİL DURUM HİZMETLERİNİN BELİRLENMESİ:
1- Acil durum planlamasında işyerine özgü risk değerlendirilmesi ve çözümlemesinden yararlanılmalıdır.
2- Önceden sezilmiş olayların boyutunun ve doğasının tayini ve olma olasılığı değerlendirilmelidir.
3- Planın düzenlenmesi ve acil durum servislerinin de dahil edildiği dış yetkililerle irtibat sağlanmalıdır.
4- Prosedürler için,
a) alarm meydana getirilmeli,
b) işyeri içi ve dışıyla iletişim telefon vasıtasıyla sağlanmalıdır.
5- Uygulayıcı personel görev ve sorumlulukları,
a) İş yerel koordinatörü,
b) İş ana koordinatörü olarak belirlenmelidir.
6- Acil durum kontrol merkezi oluşturulmalıdır.
7- Yerel alandaki hareket olanakları ve koşulları belirlenmelidir.
8- Yerel alan dışındaki hareket olanakları ve koşulları belirlenmelidir.
9- Hastalık, tatiller, kapanma dönemleri gibi yalnızca güvenlik personelinin bulunduğu zamanlarda, diğer bir deyişle tehlikenin oluşabileceği tüm zamanlarda planın uygulama olanağı, belirlenmelidir.
IV.B- ALARM VE İLETİŞİM MEKANİZMASI:
1- Alarm:
a) Alarm sesli ve ışıklı olarak düzenlenmelidir.
b) Alarm işyerinin enerji kaynağında ayrı hattan beslenmelidir.
c) Alarm sesi, işyerinde kullanılan diğer uyarı seslerinde ayrı tonda olmalıdır.
d) Daha önce yapılan tatbikatlarla, alarm sesinin herkes tarafından bilinmesi sağlanmalıdır.
e) Alarm herkes tarafından kolay çalıştırılabilir türde olmalıdır.
f) Gerekli durumlarda otomatik alarmlar tesis edilmelidir.
2- İletişim:
a) Alarm verildiği zaman acil durum görevlilerine haber verilmelidir.
b) İletişimde olağan telefon hattı, GSM, telsiz olanaklarından yararlanılmalıdır.
c) Mümkünse itfaiyeye doğrudan bir hatla bağlanılmalıdır.
d) Gerekirse, acil durumun ölçeğini ve tipini belirleyecek kod sözcükleri önceden belirlenir.
IV.C- PERSONELİN ATANMASI VE GÖREVLERİN TANIMI:
Acil durumda iki temel insan görevlendirilir.
1- Olay Yerel Koordinatörü
2- Olay Ana koordinatörü
1- Olay Yerel Koordinatörü :
Olayı kontrol altına alır.
Olay anında işyerinde görevli kişidir.
24 saatlik vardiya uygulamalarını düzenler.
Bir asıl kontrolör yanında, vardiyalı çalışmalarda yedekleri de belirlenir.
Olay anında herkes tarafından tanınabilir olması için özel giysili ve baretli olmalıdır.
Görevleri aşağıdaki gibidir.
a) Olayın ölçeğini tayin etmek. ( Hem iç hem de dış acil durum hizmetleri için )
b) Çalışanların güvenliğini sağlamak, işyeri ve olayın olduğu bolüme olacak zararları ve madde kaybını azaltmak için acil durum prosedürlerini başlatmak.
c) İtfaiye gelene kadar, işyerinin kurtarma ve yangın söndürme ekipleri ile kurtarma ve yangınla mücadele operasyonlarını yönetmek.
d) Kayıpları araştırmak.
e) Görevleri acil olmayan çalışanları, toplama alanlarına tahliye etmek.
f) Acil durum kontrol merkezi ile iletişimi kurmak.
g) Olay Ana Koordinatörü gelene kadar, onun sorumluluklarını tespit etmek.
h) İstenildiği zaman acil durum servislerine öğüt ve bilgi sağlamak.
2- Olay Ana koordinatörü:
Olay ana kontrolörü kıdemli yöneticilerden( en kıdemli) olmalıdır.
Olay mahallinden ayrılıp, Acil Durum Kontrol Servisine geçtiğinde operasyonu doğrudan yönetecek sorumluluk ve yetkide olmalıdır.
Sorumlulukları aşağıdaki gibidir.
a) Saptanan acil durum planı içeriğinde yer almayan gerekli bir acil durum söz konusu ise buna karar vermek.
b) Etkilenen alanın dışında doğrudan operasyon kontrolünü uygulamak.
c) Yüksek olasılık içeriğindeki olayları tayin etmek ve gözlemlemek için geliştirmeleri yapmak.
d) Olay Yerel Koordinatörü ve anahtar personel ile danışmalı olarak, bölümün yada tüm işyerinin kapatılmasını ve tahliyesini yönetmek.
e) Yaralıların yeterli özen gördüğünden emin olmak.
f) İtfaiye ve polis servislerinin şefleri, İş Güvenliği Uzmanı, İş Güvenliği Teknik Elemanı, İşyeri sağlık birimi ve İşyeri Hekimi ile irtibatta olmak.
g) İş alanındaki trafik hareketlerini kontrol etmek.
h) Sağlanacak acil yardımın kaydını düzenlemek.
i) Basın organlarına yetkili demeçleri vermek.
j) Acil durumdan sonra etkilenen alanların rehabilitasyonlarını kontrol etmek.
IV.D- ACİL DURUM KONTROL MERKEZİ:
Acil Durum Kontrol Merkezi acil durum çalışmalarının ele alındığı, yönetildiği, koordine edildiği yerdir.
Ufak işler için, acil durumda anında kontrol merkezine dönüştürülebilecek bir ofis düzenlenebilir.
Büyük işler için amacına uygun olarak inşa edilmiş bir bina düşünülmelidir.
Acil durum merkezi minimum tehlike içeren bir yerde olmalıdır.
Çok büyük işletmelerde 2 tane kontrol merkezi olmalıdır.
Acil durum kontrol merkezi aşağıdaki kişilerden oluşur.
Olay Ana Koordinatörü
Anahtar Personel (Acil Durum Planında doğrudan yer almamış işyerinin kıdemli yöneticileri, Halkla İlişkiler Yöneticisi vb.)
İş Güvenliği Uzmanı
İşyeri Hekimi (Yaralıların ilk müdahale ve sağlık kuruluşlarına sevkinde de yer alacağı için zaman zaman bulunabilir)
İtfaiye kıdemli yetkilisi
Polis kıdemli yetkilisi.
Acil durum kontrol merkezleri aşağıdakileri içermelidir.
a) Yeterli sayıda dış telefon. Eğer mümkünse acil durum sırasındaki kargaşalığı önlemek için yalnızca biri dışarıyı aramalıdır.
b) Yeterli sayıda iç telefon.
c) Yeterli sayıda GSM ve telsiz ekipmanı.
d) İşyerinin ve işlerin aşağıdakileri içerecek planı.
1) Çok fazla tehlikeli madde bulunan alanlar,
2) Güvenlik ekipmanının kaynakları,
3) Yangınla mücadele sistemi ve ek su kaynağı,
4) Yol çalışmaları hakkında bilgi içeren, site girişleri ve yollar,
5) Toplama noktaları,
6) Çevre toplulukları ile ilgili işlerin konumu,
7) Araç parkları.
8) Acil durum sırasında etkilenen alanları, vb. gösterecek ek iş planları
e) Not defterleri, kalemler.
f) Çalışanların mevcut sicilleri.
g) Acil durum kontrol merkezi elemanları ile anahtar personelin adres ve telefon listesi.
IV.E- OLAY YERELİNDEKİ ÇALIŞMA:
Olay yerindeki acil durum planının temel amacı, olayı kontrol altına almak ve sınırlamak, böylece yanındaki ve yakındaki diğer bölüme yayılmasını önlemektir. Plan dahilinde yapılan işlemlerde bile, olayın her zaman kontrol altına alınması ve acil durumun geçiştirilmesi mümkün olmayabilir. Plan uygulanması dışında yapılması gerekenler aşağıda belirtilmiştir.
a) Tahliye:
1) Önemli işi olmayan personel genellikle olay alanından ve komşu alanlardan tahliye edilir.
2) Tahliye yeri önceden belirlenmiş güvenli bir buluşma noktasına olmalıdır.
3) Zehirli gaz yayılımı riski bulunan yerlerde rüzgar yönünün etkileri göz önüne alınarak alternatif bir şekilde düzenlenmelidir.
4) Buluşma noktasına ulaşan personelin kaydını tutacak biri belirlenmelidir.
5) Tutulan kayıt Acil Durum Kontrol Merkezine iletilmelidir.
b) Olayla ilgili personele açıklama yapılmalıdır.
c) Kayıtlar ile ilgili çalışma:
1) Acil durum kontrol merkezinde, toplanma yerine ulaşan personel ile işyerinde bulunması gerekli personel kayıtları karşılaştırılmalıdır.
2) Bu kayıtları tutacak ve karşılaştıracak kişi önceden belirlenerek atanmalıdır.
3) Karşılaştırma sonucu kayıp insan var ise ve bunun nerede olduğu biliniyorsa,Olay Yerel Koordinatörü uyarılmalı ve daha sonraki arama için düzenlemeler yapılmalıdır.
4) Personelin, isim, adres, telefon listeleri Acil Durum Kontrol Merkezinde bulundurulmalıdır. Bu, personelin yaralanması halinde, yakınlarına hızlı bir şekilde haber verebilmek için gereklidir. Adres ve yakınlarının akrabalık derecesi bilgileri güncelleştirilmelidir.
d) Halkla İlişkiler:
1) Medyanın ilgisini çekecek ve yayımlara neden olacak olaylarda, acil durum personelinin bu yayımlardan etkilenmesini önlemek amacıyla, olay ile ilgili bilgi verecek bir kişi belirlenmelidir.
2) Belirlenen kişi, Olay Ana Koordinatörü, İşyeri Kıdemli Yöneticisi veya Halkla İlişkiler Yöneticisinden biri olmalıdır.
3) Basının diğer çalışanlarla olan sorgulamalarında da bu atanmış kişi yönlendirici olmalıdır.
e) Rehabilitasyon:
1) Acil durum, yangın söndürülüp, tekrar alev almayacak hale gelinceye kadar,
2) Gaz salınımı varsa, gaz kaçağı durdurulup, gaz bulutu güvenli bir şekilde dağılana kadar sürdürülmelidir.
3) Bunlardan sonra da olay mahalline girilirken dikkatli olunmalıdır.
4) Olay sonucunda, İş Güvenliği Uzmanı, İş Güvenliği Teknik elemanınca inceleme yapılmalıdır.
IV.F- KAPATMA PROSEDÜRLERİNİN PLANLANMASI:
Kapatma işlemlerinde, eğer işyeri tek siteli bir konumda ise, kapatma halinde işyeri için sorun yaratmaz. Ancak, çok siteli ve işyerinin bir bölümünün kapatılmasının diğer bölümlerdeki çalışmayı önemli ölçüde aksatacak nitelikte ise, bu hususlar planlamada göz önüne alınarak uygulama bu doğrultuda yapılmalıdır.
IV.G- ACİL DURUM PROSEDÜRLERİNİN TATBİKATI:
a) Personelin her birinin acil durum sırasındaki görevini bilmesi sağlanmalıdır.
b) Plan düzenli bir şekilde kontrol edilmeli ve güncelleştirilmelidir.
c) Planda yer alan iletişim sistemi sürekli kontrol edilmelidir.
d) Tahliye tatbikatları düzenli bir şekilde yapılmalıdır.
e) Acil durum planını test etmek için tablo üstü alıştırmaları yapılmalıdır.
Read More